ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Β ΤΟΜΟΣ

Ο μετασχηματισμός των ανθρώπινων ομάδων σε έθνη, δηλαδή σε λαούς ενός κράτους, δεν άνοιξε το δρόμο σε καμία νέα προοπτική για την Ευρώπη. Απεναντίας, έχει συγκροτήσει έναν ισχυρό προμαχώνα για τη διεθνή αντίδραση και αποτελεί σήμερα ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια για την κοινωνική απελευθέρωση. Μέσω αυτής της διαδικασίας, η ευρωπαϊκή κοινωνία διαιρέθηκε σε ανταγωνιστικές ομάδες που αλληλοαντιμετωπίζονται με υποψία και συχνά με μίσος. Και σε κάθε χώρα, ο εθνικισμός παραφυλάει με άγρυπνο μάτι για να διατηρεί σταθερή αυτήν τη φρικτή κατάσταση. Οπουδήποτε παρατηρείται μια αμοιβαία προσέγγιση των λαών, οι υποστηρικτές του εθνικισμού πάντοτε ρίχνουν καινούργια καύσιμα στις φλόγες του εθνικού ανταγωνισμού. Διότι το εθνικό κράτος διατηρείται ζωντανό λόγω αυτών των εθνικών ανταγωνισμών και θα εξαφανιζόταν τη στιγμή που δεν θα ήταν πλέον ικανό να συντηρεί τον τεχνητό διαχωρισμό των λαών. Ο Προυντόν κατανόησε λεπτομερώς τα αρνητικά χαρακτηριστικά του πολιτικού συγκεντρωτισμού και πρόβαλε ως αναγκαιότητα των καιρών του την αυτονομία των κοινοτήτων. Υπήρξε αναμφισβήτητα ο σημαντικότερος ανάμεσα σε όλους τους μοντέρνους στοχαστές που χάραξαν στις σημαίες τους στην αρχή του φεντεραλισμού. Πίστευε ότι μία πολιτική και κοινωνική ανοικοδόμηση της Ευρώπης ως ομοσπονδίας ανεξάρτητων κοινοτήτων, συνδεδεμένων στη βάση της ελεύθερης συμφωνίας, θα εξουδετέρωνε τη μοιραία ανάπτυξη του μοντέρνου γιγαντιαίου κράτους. Παρακινημένος από αυτήν την ιδέα, αντέταξε στις προσπάθειες του Ματσίνι και οτυ Γαριβάλδη για πολιτική αποκέντρωση και την ομοσπονδιοποίηση των κοινοτήττων, όντας σταθερά πεπεισμένος ότι μόνον έτσι οι ευρωπαϊκοί λαοί θα δημιουργούσαν έναν ανώτερο κοινωνικό πολιτισμό.